Çeşitli sanayi dallarında geniş kullanım alanına sahip olan paslanmaz çelik özel bir alaşım ile elde ediliyor. Çeliğin alaşım ile imal edilmesi malzemenin suya ve çeşitli dış etkenlere karşı daha dirençli olmasını sağlar ve zarar görmesini engeller.

İsmi ‘paslanmaz’ olsa da paslanmaz çelik belirli bir noktada direncini kaybeder ve paslanmaya açık hala gelir. Peki paslanmaz çeliklerin paslanmasının sebepleri nelerdir? Nasıl önlem alınabilir?

Paslanma Ne Demektir?

En basit haliyle paslanma metal ya da metal alaşımdan üretilen malzemelerin korozyona uğramasıdır.  Metaller paslanmaya başladıktan sonra yavaşça çürürler ve en sonunda kullanılamayacak hale gelirler. Pas kendisini kırmızı, turuncu ve kahverengi tonlarında gösterir.

Paslanmanın birden fazla sebebi bulunuyor. Dilerseniz paslanmanın sebeplerine göz atarak bu durumu nasıl geciktirebileceğinizi öğrenebilirsiniz:

Paslanmanın Sebepleri Nelerdir?

 Çelik gibi metaller dış etkenlerle karşılaştıklarında kimyasal tepkimeye girerler. Paslanma aslında bir tür kimyasal yanma çeşididir.  Bu tepkime gözle izlenemez ve fark edilir hale gelmesi oldukça uzun sürer. 

Kimyasal yanma, yani oksitlenmenin sebebi su ve havada yer alan oksijen ile metallerdeki demirin karşılaşmasıdır. Bu karşılaşma sonucu demir oksit ortaya çıkar ve paslanma başlar. 

Metalin su ile sürekli temas etmesi ve dış ortamda uzun süre kalması paslanma sürecini hızlandırabilir. Rüzgar gibi etmenler de metallerin daha hızlı paslanmasına sebep olabilir. Deniz, havuz, küvet veya duş gibi ortamlarda kullanılan metaller de suyla temas ettiğinden paslanmaya eğilimlidir. Ayrıca nemli yerler de pasa davetiye çıkarır.

Paslanmaz Çelik

Paslanmaz çelik ismi oksitlenmeye dirençli çelik türleri için kullanılır. Bu tür çelikler sıradan çeliklere göre çürümeye dayanıklı olduğundan inşaatlarda tercih edilir. Ayrıca otomotiv sanayisinde de paslanmaz çeliklerden faydalanılır. Çatal-bıçak takımlarının üretiminde ve su tesisatlarında kullanımı yaygındır.

Nasıl İmal Edilir?

Paslanmaz çelik imal edilirken saf demire çeşitli elementler eklenir ve demirin direnci arttırılır. Örneğin silikon, krom, nikel, azot ve karbon gibi elementlerle demirin birleştirilmesi ile özel bir alaşım elde edilir ve ortaya paslanmaz çelik çıkar. 

Bu elementler arasında kromun özel bir yeri bulunuyor. Paslanmaz çelik üretiminde ne kadar krom kullanılırsa çeliğin pasa dayanıklılığı da bir o kadar artıyor. Demire katılan krom koruyucu bir yüzey oluşturur ve çeliği dış etmenlere karşı korur.

Paslanmaz Çeliğin Paslanma Nedenleri?

Alaşım çelikler paslanmaz özellikte olsalar da bazı durumlarda dayanıklılıklarını kaybederler. Paslanmaz çeliklerin oksitlenmesinin en önemli sebeplerini aşağıda görebilirsiniz:

* Alaşımın Kalitesi

Bir çelik alaşımında krom ne kadar fazla olursa paslanmaz özelliğinin o kadar arttığını söylemiştik. Çoğu zaman çeliğin kullanılacağı alana uygun alaşımın seçilmemesi çeliğin paslanmasına neden olur. Paslanmaz çelik seçilirken kullanılacak ortamın koşulları göz önüne alınmalı ve buna uygun krom alaşım tercih edilmelidir.

* Karışımın heterojen yapıda olması

Alaşımın içeriği doğru olsa bile karışımın homojen olmaması, yani heterojen yapıda bulunması paslanmaya sebep olabilir. Alaşımdaki elementlerin birbirine iyice karışarak homojen bir yapı almaları için daha fazla emek harcanması gerekir. Maliyetten tasarruf etmek amacıyla homojenliğe gereken özenin gösterilmediği durumlarda çelik hızla paslanır ve çürür.

* Isıl işlem sırasında yapılan hatalar

Paslanmaz çeliğe uygulanan ısıl işlem gereğinden fazla devam ettirilirse çeliğin koruyucu tabakası zarar görür. Koruyucu katmanını kaybeden çelik paslanır ve üstünde lekeler oluşur.

* Tepkimeler

Söylediğimiz gibi paslanma birden fazla elementin tepkimeye girmesi ve sonucunda kimyasal yanmanın gerçekleşmesi ile oluşur. Paslanmaz çelik üretimi sırasında yanlış bir elementin kullanılması demirin tepkimeye girmesine ve çeliğin paslanmasına yol açabilir.